‘Çeltik Beyaz Uç Nematodu’na Dikkat

Samsun İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, çeltik bitkisinin önemli zararlılarından olan ‘çeltik beyaz uç nematodu’na karşı çiftçilere bazı uyarı ve önerilerde bulundu.

Samsun İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada, “Çeltik bitkisinin önemli zararlılarından çeltik beyaz uç nematodu bazen hassas çeşitlerde yüzde 54’lere varan ürün kaybına neden olmaktadır. Çeltik ekilişlerinin yaklaştığı bu günlerde konu hakkında duyarlı olunmalı ve aşağıda bahsedilecek olan tedbirler mutlaka alınmalıdır. Çeltik beyaz uç nematodu (aphelenchoides besseyi christienin) dişi ve erkeği iplik şeklinde mikroskobik canlılardır. Boyları yaklaşık 0.4-0.8 mm’dir. Nematodlann yüzde 90’ı kavuzun iç yüzeyinde, geri kalanı ise tane üzerinde bulunur. Çeltik beyaz uç nematodu kuraklığa dayanıklı olup çeltik tanesinin kavuzu altında uyuşuk halde bulunur. Kuru tanede 2-3 yıl canlı kalabilir” denildi.

ZARAR ŞEKLİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Açıklamada şu bilgiler verildi: “Çeltik bitkisindeki belirtiler: Çeltikte, ‘beyaz uç’ olarak bilinen hastalığa neden olur. Nematodun çeltik bitkisine verdiği zararın belirtileri, genç bitkilerde çok net olmamakla birlikte literatüre göre kardeşlenme döneminde ortaya çıkmaktadır. İlk belirtilere sapa kalkma döneminde rastlanmıştır. Buna göre. Bitkilerin yapraklarının 2-5 santimetrelik uç kısımları karakteristik olarak önceleri beyazımsı açık sarı renk almakta ve zamanla kahverengi nekrozlara dönüşmektedir. Bayrak yapraklarda boy kısalmakta ve uç kısımlar kıvrılmaktadır. Sonuçta bitki gelişimi engellenmekte, salkımlar küçük kalmakta ve tane sayısı ile büyüklüğü azalmaktadır. Belirtiler, kalsiyum ve magnezyum noksanlıkları ile karıştırılabilir. Nematodlar olgun taneden başka, bitkinin kuru kısımlarında, salkım ve samanda da uyuşuk halde bulunur. Yayılması bu bitki parçaları ile de olabilmektedir. Zararlıdan dolayı çeltikte meydana gelen ürün kaybı, hassas çeşitlerde yüzde 17-54, dayanıklı çeşitlerde ise yüzde 0-24 olarak bildirilmektedir. Hastalığın ilaçlı mücadelesi olmadığından dolayı bahsedilen kültürel tedbirler oldukça önem arz etmekte olup bu tedbirlere mutlaka uyulması gerekmektedir.”

KÜLTÜREL, FİZİKSEL ÖNLEMLER VE KİMYASAL MÜCADELE

Açıklamanın devamında, alınması gereken önlemler şöyle sıralandı:

“Sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Sertifikalı tohum kullanılmayacaksa ekilecek tohum mutlaka analiz ettirilmelidir. Nematodla bulaşık çeltik tohumları üretimde kullanılmamalıdır. Bulaşık yerlere ait sular, temiz yerlerden geçirilmemelidir. Bulaşık bitki artıkları imha edilmelidir. Nematoda dayanıklı veya toleranslı çeltik çeşitleri kullanılmalıdır. Bulaşık tohumlara karşı sıcak su uygulaması oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Tohumlar oda sıcaklığındaki suda (20°C) 16-20 saat bekletildikten sonra, 51 derecedeki suda 7 dakika tutularak popülasyon azaltılabilir. Bulaşık tohumlar ön ıslatma yapılmaksızın 55-60 derecedeki suda 10-15 dakika tutulabilir. Elektrikli ısıtma düzeneğinin kullanıldığı bu yöntemle zararlıya karşı yüzde 100 etki elde edilir. Bulaşık çeltik kavuzlarının yakılarak imha edilmesi uygulamalarının titizlikle yerine getirilmesi gerekmektedir. Fabrikalarda işleme sonucunda çıkan çeltik kavuzların tarım alanlarına ve tarımsal sulama kaynaklarına doğrudan bulaşmasına engel olunmalıdır. Bu zararlıya karşı bilinen herhangi bir kimyasal mücadele yöntemi yoktur. Konu hakkında detaylı bilgi almak için en yakın Gıda Tarım ve Hayvancılık İl veya İlçe Müdürlüğü’ne müracaat edilmelidir.”