Tunceli’nin Yerli Tohumlarını Toprakla Buluşturdular

Zazaca Tiyatro Grubu Areye Kay (Oyun Değirmeni) yönetmen ve oyuncuları Tunceli’nin yerli tohumlarını yıllar sonra toprakla buluşturdu.

Türkiye’de Zazaca tiyatro yapan ilk gruplardan olan Areye Kay’ın yönetmeni Yılmazcan Şare ile oyuncular, uzun yıllardır oyuncularından biri tarafından toplanıp özel tüplerde saklanan Tunceli’nin yerli tohumlarını Nazımiye ilçesine bağlı Hanköy’de toprakla buluşturdu. Grup, Hanköy’ü, geçtiğimiz yıl ev yaptırırken ceviz ağacını kesmemek için evini ceviz ağacına göre yapan Gülüzar Uçan’ın yaşadığı köy olması sebebiyle tercih etti.

20 yıl sonra iki çocuğuyla köye dönerek ev yaptıran Gülüzar Uçan’a Tunceli’nin yerli tohumlarından salatalık, domates, biber, karpuz, kavun, fasulye tohumlarını teslim eden grup üyeleri daha sonra Uçan’la birlikte ekim de gerçekleştirdi.

Yaptıkları çalışmaya ilişkin bilgi veren Areye Kay Grubu Genel Sanat Yönetmeni Yılmazcan Şare, "Gerek ülkemizde gerekse de Dersim özelinde organik tohumların genetiğiyle oynandı ve insanlar bunun farkına varamadı. İnsanlar, yerlerinden yurtlarından edildiler. Organik tohuma sahip çıkamaz, toprağı işleyemez hale geldiler. O nedenle buranın yerli tohumunu da bıraktılar. Bölgemizin ve ülkemizin ciddi bir tohum politikası yok. Genetiğiyle oynanmamış bu doğam tohumların tekrar üretilmesi, halka, toprağı işleyen köylüye dağıtılması önem arz ediyor. Bizim çocuklarımız, torunlarımız, gelecek neslin sağlıklı beslenişi için bu şart ve gerekli. Areye Kay olarak buradaki amacımız, on yıl boyunca bu işle uğraşmış olan ta Hırvatistan’a gidip tohum getirmiş olan grubumuzun da oyuncusu Fintoz Dikme Yıldırım bir avukat arkadaşıyla bu çalışmayı yapmıştı. On yıl boyunca topladığı tohumları özel tüplerde saklayarak dönüşümünü sağlamıştı. Biz de Areye Kay olarak buna dikkat çekmek, bu tohumların çoğaltılması için girişimde bulunalım dedik. İlk olarak Yalova’da organik tohumların ekimini gerçekleştirdik. Sonrasında da Dersim’de iki ya da üç yerde bunun ekimini yapalım dedik. Buna öncülük yapmak için buraya geldik" dedi.

Hanköy’ü seçmelerinin özel bir nedeni olduğunu kaydeden Şare, "Burada yaşayan ablamızın doğaya olan sevgisi haberlere de konu olmuştu. Evini inşa ettiği zaman ceviz ağacının dallarını dahi kesmeyerek evini öyle inşa etti. Bu kadar kendi doğasına aşık, tabiata aşık, insana değer verin bir insanın bu tohumlara sahip çıkabileceğini, çaba sarf edeceğini düşündüğümüz için ilk ekimi burada yapıyoruz" diye konuştu.

Tohumların çok özel olduğunu belirten grup oyuncularından Veli Kişioğlu ise, "Bu tohumlar, binlerce yıllık doğal seleksiyondan geçip gelmiş. Bu bölgenin iklim şartlarına, hastalıklarına direnç kazanmış çok özel tohumlar bunlar. Bu bölgede sadece tohum değil dil ve birçok şey kayboluyor. Bunu tekrardan kazanıp yeni nesillere teslim etmek gerekiyor. Biz burada bir farkındalık yaratmak istiyoruz. İnsanların dikkatini buraya çekmek istiyoruz. Onlar da çevrelerinde babaannelerinde, köylerinde araştırsınlar sorsunlar kimin elinde iyi tohumlar var diye. Bunlardan tohum bankası oluşturulabilir. Bunu Dersim Belediyesi’yle de görüştük. Onlar da bu konuda bir çalışma yapmak istiyorlar. Bunu devam ettirmemiz gerekiyor, kaybetmemiz gerekiyor. Bu tohumlar bizim kültürümüzün bir parçası" diye konuştu.

Tohumları grup üyelerinden teslim alan 65 yaşındaki Gülüzar Uçan da, bağ, bahçe işleriyle uğraşmaktan zevk aldığını ifade ederek, "Bu tohumları benden sonra çocuklarıma teslim edeceğim, kaybolmayacak eski tohumlarımız. Köyüme 20 sene sonra döndüm. Sevinerek geliyorum. Doğasıyla, havasıyla, suyuyla güzel bir yer. Öleceksek burada ölelim. İnşallah ortamlar da iyi olacak hepimiz rahat bir nefes alabileceğiz" şeklinde konuştu.

Areye Kay Tiyatro Grubu, Gülüzar Uçan ile birlikte yerli tohumların ekimini gerçekleştirdi.