Merkez Bankası, Banka Kredileri Eğilim Anketi’ni Açıkladı

Merkez Bankası banka kredileri eğilim anketine göre; Ocak-Mart 2015 dönemi sonuçları incelendiğinde; bankaların standartları işletmelere kullandırılan krediler ile diğer bireysel kredilerde sınırlı ölçüde sıkılaştırdığı, konut ve taşıt kredilerinde ise bir miktar gevşettiği görüldü.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ocak-Mart 2015 ‘Banka Kredileri Eğilim Anketi’ni açıkladı. Buna göre; Ocak-Mart 2015 dönemi sonuçları incelendiğinde; bankaların standartları işletmelere kullandırılan krediler ile diğer bireysel kredilerde sınırlı ölçüde sıkılaştırdığı, konut ve taşıt kredilerinde ise bir miktar gevşettiği görüldü.

2015 yılının ikinci çeyreği için beklentiler; işletmelere kullandırılan kredilerde sıkılaştırmanın süreceği, bireysel kredilerden konut ve taşıt kredilerinde standartların temelde aynı kalacağı, diğer bireysel kredilerde ise gevşetileceği yönünde oldu. Kredi talebi açısından bakıldığında; işletmelerin banka kredilerine olan talebi daralırken, konut ve diğer bireysel kredilerde talep artmış, taşıt kredilerinde ise azaldı.

Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde yurtiçi fonlama koşullarındaki sıkılaştırmanın sürdüğü görüldü. 2014 yılının son çeyreğinde gevşetilmiş olan yurtdışı fonlama koşulları ise hem fonlama maliyetinin hem de diğer koşul ve kurallarının etkisiyle Ocak Mart 2015 döneminde sıkılaştırıldı.

Ocak-Mart 2015 döneminde bankalar, genel olarak işletmelere kullandırılan kredilere uygulanan standartları sıkılaştırdı. Standartların sıkılaştırılmasının ardındaki nedenler olarak; genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler başta olmak üzere risk algısına ilişkin faktörler gösterilirken, standartları gevşetici yönde etkileyen ana faktör diğer bankaların rekabeti oldu. 2015 yılının ikinci çeyreği için beklenti, standartlardaki sıkılaştırmanın süreceği yönünde oldu.

İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan kredi koşul ve kurallarına bakıldığında; bankaların daha riskli olarak değerlendirdiği krediler üzerinden aldıkları kâr marjlarını artırmaya devam etti, vade koşulları, kredi ya da kredi limitinin büyüklüğüne ilişkin koşullar ile kredi sözleşmesi özel koşullarını gevşettiği görüldü.

Ocak-Mart 2015 döneminde genel olarak işletmelerin banka kredilerine olan talebi önceki çeyreğe göre geriledi. Krediyi kullanan firma ölçeği açısından bakıldığında; küçük ve orta ölçekli işletmelerin kredi talebi azalırken, büyük işletmelerin kredi talebi temelde aynı kaldı. Vade yapısı ve para cinsi açısından krediler incelendiğinde; kısa vadeli kredilere olan talep temelde aynı kalırken, uzun vadeli kredi talebinin artışa geçtiği; Türk Lirası cinsinden açılan kredilere olan talep artarken, yabancı para cinsinden açılan kredilere olan talepteki azalışın sürdüğü gözlendi. Kredi talebindeki gerilemenin ardındaki nedenler olarak sabit yatırımlar ile diğer bankalardan alınan krediler gösterilirken, stok artırımı ve işletme sermayesi gereksinimi ile borcun yeniden yapılandırılması ve satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler oldu. 2015 yılının ikinci çeyreği için beklenti, kredi talebindeki daralmanın süreceği yönünde oldu.

Bireysel kredilere uygulanan standartların değişimi incelendiğinde, konut ve taşıt kredilerinde standartların gevşetildiği, diğer bireysel kredilere uygulanan standartların ise sıkılaştırıldığı görüldü. Konut kredilerinde standartların gevşetilmesinin ardındaki neden banka dışı mali kesimin rekabeti olurken, taşıt kredilerinde fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamaları ile rekabet baskısına ilişkin faktörler standartların gevşetilmesinde etkili oldu. Diğer bireysel kredilerde ise diğer bankaların rekabeti ile fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamalarının gevşetici yöndeki etkisine rağmen tüketicilerin kredi itibarı ve genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler standartların sıkılaştırılmasına neden oldu. Gelecek çeyrek dönem için beklenti; konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartların temelde aynı kalacağı, diğer bireysel kredilere uygulanan standartların ise gevşetileceği yönünde oldu.

Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar açısından bakıldığında; tüm bireysel kredi türlerinde bankaların uyguladığı koşul ve kuralları temelde aynı bırakmayı tercih ettiği görüldü. Yılın ilk çeyreğinde, konut ve diğer bireysel kredilerde talep artışı yaşanırken, taşıt kredilerine olan talep azaldı. Konut kredileri açısından bakıldığında, konut piyasasına ilişkin beklentilerin talep artışının ardındaki faktör olduğu görüldü. Taşıt kredilerinde; taşıt piyasasına ilişkin beklentiler ile alternatif finansman kullanımı talepteki daralmanın nedenleri oldu. Diğer bireysel kredilerde ise tüketici güveni, bireysel tasarruflar ile krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler talebi azaltıcı yönde etkilerken, dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcama ve diğer bankalardan sağlanan krediler talep artışına neden oldu. 2015 yılının ikinci çeyreğinde; konut ve taşıt kredilerine olan talebin gerilemesi, diğer bireysel kredilere olan talebin ise artışını sürdürmesi beklendi.

Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde yurtiçi fonlama koşullarındaki sıkılaştırmanın sürdüğü görüldü. 2014 yılının son çeyreğinde gevşetilmiş olan yurtdışı fonlama koşulları ise hem fonlama maliyetinin hem de diğer koşul ve kurallarının etkisiyle Ocak-Mart 2015 döneminde sıkılaştırıldı. 2015 yılının ikinci çeyreğinde, yurtiçi ve yurtdışı fonlama koşullarındaki sıkılaşmanın sürmesi beklendi.