Nazilli’nin kültürel mirası: Arpaz Kalesi’nin tam doğusunda! Gizemli antik kent büyülüyor

Gökyüzünün altındaki en güzel yeryüzü ve uygarlıkların vadisi olarak adlandırılan Aydın, gizemli bir antik kenti göğsünde saklıyor.

Nazilli ilçesinin Esenköy Mahallesi’nde bulunan Arpaz Kalesi ve Beyler Konağı’nın, Arpazlı Hacı Hasan Bey tarafından 2. Mahmut zamanında Rodos’tan getirdiği ustalara yaptırdığı biliniyor.

Ancak Arpaz Konağı’nın doğusunda bulunan ve yaklaşık olarak 280 metre yüksekliğindeki tepenin yamaçlarına konumlanan Harpasa Antik Kenti, Lydia, Karia ve Phrygia’nın birleştiği noktada bulunuyor.

Harpasa Antik Kenti, adını ovaya hayat veren hemen batısındaki kuzey-güney doğrultulu akan Harpasos’dan (Akçay Nehri) alıyor.

Nehrin geçtiği vadi ise Harpasos Vadisi olarak tanımlanıyor.

Pamukkale Üniversitesi Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü Öğretim görevlisi Doç. Dr. Ali Yaşar, Harpasa Kenti’nin, Kuzey Karia Bölgesi olması dolayısıyla yapı kalıntıları bakımından zengin olduğunu ve kentteki kalıntıların İ.Ö. 6. yüzyıla kadar tarihlendiğini aktarıyor.

Yaşar, “Ne yazık ki kentin en eski tarihi hakkında bilgilerimiz yok denecek kadar azdır. Strabon, Harpasa hakkında hiçbir bilgiye yer vermemiştir. Dolayısıyla bizler bölgenin bu kısa tarihçesi içinde İ.Ö. 6.yüzyıllardan beri varlığının bilinmesi dışında tarihi hakkında fazla bilgiye sahip olmadığımız Harpasa kentini, ancak İ.Ö. 229/228 yıllarında Harpasos kıyısında yapılan Pergamon Kralı Attalos’un Seleukos Devleti’ni yendiği savaş dolayısıyla tanıyabilmekteyiz.” ifadelerini kullanıyor.

- Anadolu’daki korunmuş en iyi sur duvarları Nazilli’de

Harpasa Antik Kenti’ndeki önemli yapı kalıntıları arasında ‘Sur Duvarları, Beşgen Kule, Tiyatro ve Bizans Kalesi’ bulunduğuna dikkat çeken Yaşar, “Anadolu’daki korunmuş en iyi sur duvarları arasında yer alan Harpasa surları, yerel gnays taşından inşa edilmiştir. Kentin kuzey ve batı yamaçlarını çevreleyen sur duvarları doğu yönden devam etmektedir. Beşgen Kule, savunma ve gözetleme amaçlı olarak yapılmış kule, konumu itibariyle kentin doğusundadır ve yaklaşık olarak 262 metre yüksekliktedir. Adını sahip olduğu Beşgen plan tipinden almaktadır.

Kentin merkezinde Geç Hellenistik Erken Roma Dönemi’ne tarihlenen bir tiyatro binası bulunmaktadır. Kentin en yüksek yerinde Bizans Dönemi’ne ait bir kale bulunmaktadır. Etrafı bir sur ile çevrili olan kale içerisinde farklı dönemlere ait yapı kalıntıları bulunmaktadır. Diğer Bizans Dönemi’ne ait surların aksine duvar örgüsünde tuğla kullanılmamıştır.” açıklamalarında bulunuyor.